دلیل اختلال ۱۰ روز اخیر شبکه اینترنت در ایران مشخص شد | اختلال در اینترنت ادامه دار خواهد بود؟

خبرنگار شایلین بهبودی:

در ده روز گذشته شاهد بروز اختلالاتی در شبکه اینترنت کشور بوده‌ایم که دسترسی کاربران را به چالش کشیده است

طی روزهای گذشته خبری میان رسانه‌ها دست به دست می‌شد مبنی بر صدور هشدار وضعیت قرمز از سوی مرکز مدیریت راهبردی افتا که البته بعداً تکذیب شد.

اختلال در شبکه اینترنت

اما فارغ از این اخبار مساله آنجا خود را نشان داد که حتی قبل از انتشار چنین هشداری و سپس تکذیب آن و به طور کلی تمام اتفاقاتی که در بازه یک هفته گذشته در منطقه رخ داده است، کاربران در شبکه‌های اجتماعی مانند ایکس اختلال شبکه اینترنت را گزارش کرده‌اند؛ به عنوان مثال یک کاربر در شبکه اجتماعی ایکس با بررسی نمودارها و داده‌های کلادفر به نتایج جالب توجهی دست یافته است.

با توجه به این نمودار در ابتدای بازه زمانی (۲۴:۰۰ روز پنجشنبه، ۲۶ سپتامبر یا ۵ مهر) یک افت ناگهانی در همه خطوط قابل مشاهده است. این افت نشان‌دهنده کاهش حجم داده‌ها و تعداد درخواست‌های HTTP است (آماری که با رنگ نارنجی مشخص شده‌ است). پس از افت اولیه، هم بایت‌ها و هم درخواست‌های HTTP به صورت نوسانی افزایش و کاهش پیدا می‌کنند. این نوسانات می‌تواند نشان‌دهنده مشکلات موقتی در دسترسی به اینترنت یا کندی در پهنای باند باشد.

آنچه از این نمودار برمی‌آید این است که نشانه‌ای از قطعی‌های اینترنتی یا محدودیت‌ها در دسترسی به اینترنت در ایران طی این بازه زمانی باشد. افت ناگهانی و نوسانات شدید در حجم داده‌ها و درخواست‌ها می‌تواند به دلیل محدودیت‌ها، مشکلات زیرساختی یا حتی حملات سایبری باشد. بازیابی تدریجی نشان می‌دهد دسترسی به اینترنت به طور موقت بهبود یافته اما همچنان ناپایدار بوده است.

نمودار بعدی هم نشانگر وضعیت اتصال اینترنت است و این وضعیت را از سه معیار مختلف نمایش می‌دهد. خط نارنجی اعداد IP‌های منحصربه‌فرد را که منبع اتصال به اینترنت‌اند نشان می‌دهد و بیانگر (پروتکل دروازه مرزی) است که به شبکه وصل هستند. خط آبی هم تعداد آدرس‌های اینترنتی (subnets) را که قابل دسترسی و فعال بوده‌اند نشان می‌دهد. 

نمودار در نیمه‌شب ۲۶ سپتامبر یا ۵ مهر (۲۴:۰۰) افت بسیار شدیدی را نشان می‌دهد. تعداد IPهای منحصربه‌فرد به زیر ۲۰ درصد می‌رسد و این به معنای کاهش شدید دسترسی به اینترنت است. این افت با یک نوسان مشخص در بخش جست‌وجوهای گوگل نیز همراه است. از طرف دیگر از ساعت ۹:۰۰ صبح به بعد، اتصال دوباره به سطح ۵۰ درصد بازمی‌گردد و تا پایان بازه زمانی در محدوده‌ای بین ۴۰ تا ۵۰ درصد نوسان می‌کند. تعداد IPهای منحصربه‌فرد پس از یک افت سنگین، به آرامی بازیابی می‌شوند. 

نمودار به‌خوبی نشان می‌دهد چندین افت ناگهانی وجود داشته است. اولین افت عمده در ساعات اولیه روز پنجشنبه رخ می‌دهد که تعداد آدرس‌های فعال به زیر ۴۸۱۰۰ می‌رسد. این افت‌ها نشان‌دهنده کاهش در دسترسی به آدرس‌های IP در سطح شبکه است.

پس از هر افت نمودار بازگشتی سریع به سطح نزدیک به اولیه خود دارد. به این معنا که آدرس‌های IP دوباره فعال و اعلام شده‌اند. این الگو چندین بار تکرار می‌شود و نشان می‌دهد مشکل موقتاً رفع شده است اما همچنان به صورت دوره‌ای تکرار می‌شود.

کارشناسان چه می‌گویند؟

با پیگیری‌های تجارت‌نیوز در تماس با کارشناسان مربوطه، عده‌ای از آنها نسبت به اختلال در اینترنت اظهار بی‌اطلاعی کردند و برخی با حدس و گمان این موضوع را توضیح می‌دهند.

در همین زمینه حامد بیدی، کارشناس فضای مجازی، در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز به صورت احتمالی اختلالات را به هشدار وضعیت قرمز آماده‌باش نسبت می‌دهد. او معتقد است: «حتی ممکن است برخی از این اختلالات به دلیل حملات سایبری باشد. برای پاسخ دادن به این سوال نیاز است تا داده‌ها و نمودارهای مختلف یا گزارش‌ها را بررسی و سپس تحلیل ارائه کرد.»

سعید سوزنگر‌، کارشناس حوزه امنیت شبکه، نیز در پاسخ به سوال تجارت‌نیوز می‌گوید هنوز گزارش‌ها و بررسی‌های لازم انجام نشده و باید در فرصت دیگری به این سوال پاسخ داد.